Αμπόλ-Φαθ Χαν Ζαντ
| Αμπόλ-Φαθ Χαν Ζαντ | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Προφορά | |
| Γέννηση | 1755 (περίπου) Malayer |
| Θάνατος | 1779 ή 1787 Σιράζ |
| Τόπος ταφής | Ιράν |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ιράν |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Καρίμ Χαν Ζαντ |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Ζαντ |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Σάχης (Μάρτιος 1779 – Αύγουστος 1779) |
Ο Aμπόλ-Φαθ Χαν Ζαντ, περσικά: ابوالفتح خان زند, (1755/1756 – 1787) ήταν ο τρίτος σάχης της δυναστείας των Ζαντ, που κυβέρνησε από τις 6 Μαρτίου 1779 έως τις 22 Αυγούστου 1779.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά το τέλος τού Καρίμ Χαν το 1779, εμφανίστηκαν δύο φατρίες: η μία υποστήριξε τον Aμπόλ-Φαθ Χαν, η άλλη τον μικρότερο αδελφό του Moχάμαντ Αλί. Και οι δύο ήταν ακόμη παιδιά, και ήταν πιόνια στο παιχνίδι της εξουσίας. Ο ετεροθαλής αδελφός τού Καρίμ Χαν, ο Ζακί Χαν, κατάφερε να ανακηρύξει τον Μοχάμαντ Αλί, τον δικό του γαμπρό, ως σάχη της δυναστείας των Ζαντ, αλλά αμέσως μετά έκανε επίσης τον Αμπόλ-Φαθ από κοινού κυβερνήτη τού Ιράν. Τόσο ο Moχάμαντ Αλί, όσο και ο Aμπολ-Φαθ είχαν μόνο ονομαστική εξουσία κατά τη διάρκεια της βασιλείας τους, καθώς ο θείος τους Ζακί Χαν ήταν ο ισχυρός κύριος της κυβέρνησης. Ο αμφιθαλής αδελφός τού Καρίμ Χαν, ο Σαντέκ Χαν Ζαντ, είχε φύγει από τη Σιράζ, την τότε πρωτεύουσα, και συγκέντρωνε στρατό στο Κερμάν, φαινομενικά για να υποστηρίξει τον Αμπόλ-Φαθ Χαν. Ο Ζακί Χαν είχε μάλιστα φυλακίσει τον Αμπόλ-Φαθ.
Για να προσθέσουμε στην πολιτική ταραχή, αμέσως μετά το τέλος τού Καρίμ Χαν, ο πρίγκιπας των Κατζάρ Αγκά Μοχάμαντ Χαν -που μέχρι τότε ήταν όμηρος στο Σιράζ, προκειμένου να αποτραπεί το ξεκίνημα πολέμου μεταξύ των Καζάρ (που εξακολουθούσαν να κυριαρχούν στον Βορρά της χώρας) και των Ζαντ- διέφυγε αμέσως και έφτασε στο προπύργιό του στο Μαζαντράν. Στη συνέχεια, ανέλαβε τη διοίκηση της φυλής του στο Ασταραμπάντ και διακήρυξε την ανεξαρτησία του από τον σάχη των Ζαντ. Για να αντιμετωπίσει αυτή την κίνηση, ο Zακί Χαν έστειλε τον ιρανικό στρατό υπό τη διοίκηση τού ανιψιού του, Aλί-Μοράντ Χαν εναντίον τού άρχοντα των Κατζάρ. Σύντομα όμως φάνηκε, ότι ο Αλί-Μοράντ Χαν είχε επαναστατήσει εναντίον του: ο Αλί-Μοράντ κατέλαβε το Ισπαχάν. Από την άλλη, ο Ζακί Χαν είχε επιβάλει υψηλούς φόρους στους ιδιοκτήτες και θανάτωνε και βασάνιζε, όποιον αντιστεκόταν. Στη συνέχεια ο δικός του στρατός, μη αντέχοντας την ωμότητα τού Ζακί Χαν, επαναστάτησε και τον σκότωσε, καθώς βάδιζε στο Ισπαχάν, στις 6 Ιουνίου 1779.
Εν τω μεταξύ, ο άλλος θείος τού Aμπόλ-Φαθ, ο Σαντέκ Χαν, είχε τότε επιστρέψει στο Σιράζ από το Κερμάν με στρατό. Όταν έλαβε την είδηση τού τέλους τού Ζακί Χαν, στις 19 Ιουνίου 1779, ανακήρυξε τον Αμπόλ-Φαθ μοναδικό επίσημο σάχη τού Ιράν. Ο Σαντέκ Χαν κατείχε την πραγματική εξουσία, ενώ ο Aμπόλ-Φαθ, σύμφωνα με τις περισσότερες μαρτυρίες, ήταν ικανοποιημένος με μία ζωή απολαύσεων και δεν συμμετείχε στη διοίκηση της Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση δεν ταίριαζε στον Σαντέκ Χαν για πολύ. Μόνο δύο μήνες μετά την ενθρόνιση τού Αμπόλ-Φαθ, στις 22 Αυγούστου 1779, ο Σαντέκ Χαν τον καθαίρεσε και αντ' αυτού ανακηρύχθηκε σάχης. Ο Aμπόλ-Φαθ τυφλώθηκε, είτε με εντολή τού Σαντέκ-Χαν, είτε δύο χρόνια αργότερα, όταν το Σιράζ έπεσε στον Aλί-Μοράντ Χαν. Απεβίωσε το 1787, σε ηλικία 32 ετών.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Perry, John R. (2011). «Abū l-Fatḥ Khān Zand». Στο: Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis και άλλοι, επιμ (στα αγγλικά). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/*-COM_23644.
- W. William Bayne Fisher· P. Avery (10 Οκτωβρίου 1991). The Cambridge History of Iran. VII. Cambridge University Press. σελ. 93. ISBN 978-0-521-20095-0. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2013.
- Encyclopedia Iranica, "Abu’l-Fath Khan Zand"
- Rulers of Iran
- Iranology - History of Iran, Part XIII: Afshar and Zand Dynasties [1]